O INDIVÍDUO EM SPINOZA:

ABSORÇÃO DE PERSONALIDADE

Autores

  • André Santos Campos

Palavras-chave:

Indivíduo, Spinoza, pessoa, endoreconstrução, política

Resumo

Longe de inventar uma nova linguagem filosófica, ou mesmo de subverter uma tradicional ou de senso-comum, Spinoza começa por penetrar no edifício de cada conceito problemático para o reconstruir a partir de dentro, mantendo a designação habitual mas dando-lhe um novo significado: é o que faz com o conceito de indivíduo. A individuação sempre foi problema específico de metafísica, acompanhando a indivisibilidade, e correndo paralelo à eminência nas discussões jurídico-políticas do conceito de pessoa. Com a Modernidade, Descartes e Hobbes cruzam as duas problemáticas, e misturam o indivíduo e a pessoa: uma pessoa individual. Spinoza vai muito mais longe. O seu indivíduo é princípio constitutivo da metafísica e da ontologia do sistema, perpassando todas as áreas do mesmo: chegando à jurídico-política, absorve tudo o que se dissera da pessoa, e torna-se tema fundamental de direito e de política.

Downloads

Não há dados estatísticos.

Referências

ALQUIÉ, Ferdinand. Le rationalisme de Spinoza. Paris, PUF, 1981.

AKKERMAN, F. Studies in the Posthumous Works of Spinoza. On style, earliest translation and reception, earliest and modern edition

of some texts. Groningen, Rijksuniversiteit te Groningen, 1980.

AKKERMAN, F. La Pénurie de Mots de Spinoza. Trad. française par A. van Lindt et J. Lagrée, Groupe de Recherches Spinozistes, Travaux et

Documents, n°1 : Lire et traduire Spinoza, Paris, Presses de l'Université Paris-Sorbonne, 1989, pp. 9-37.

AQUINO, J. A. de. Hermenêutica e Ambigüidade: a estratégia discursiva de Espinosa. Revista Conatus – Filosofia de Spinoza, vol. 1, n.º 1,

Julho 2007, pp. 37-45.

ALTHUSIUS, J. Politica methodice digesta atque exemplis sacris et profanis illustrata (1603). Aalen, Scientia Verlag, 1981.

ARISTÓTELES. Metaphysica. Recognovit brevique adnotatione critica instruxit Werner Jaeger, Oxford, Oxford University Press, 1960.

ARISTÓTELES. Politica. Recognovit brevique adnotatione critica instruxit W. D. Ross, Oxford, Oxford University Press, 1962.

AURÉLIO, D. P. Imaginação e Poder. Estudo sobre a Filosofia Política de Espinosa. Lisboa, Edições Colibri, 2000.

BALIBAR, É. What Is 'Man' in Seventeenth-Century Philosophy? Subject, Individual, Citizen. In: COLEMAN, J. (ed.). The Individual in Political Theory and Practice. Oxford, Clarendon Press, 1996, pp. 215-241.

BLANCO-ECHAURI, J. Las concepciones del Ius Naturale o los fundamentos de la politica en Grocio, Hobbes y Espinosa. Agora (Papeles

de Filosofía), vol. 22, n.º 1, 2003, pp. 111-131.

CÍCERO. De Finibus. Ed. Henry Rackham, The Loeb Classical Library, vol. XVII, 1971.

COURTINE, J.-F. Suarez et le système de la métaphysique. Paris, Vrin, 1990.

DELEUZE, G. Spinoza et le problème de l’expression. Paris, Éditions de Minuit, 1968.

DESCARTES. OEuvres. Publiées par Adam et Paul Tannery, Paris, Vrin, 11 vols., 1979-1982, vol. IX-1 : Méditations Métaphysiques.

ELIACHEVITCH, B. La personnalité juridique en droit privé romain. Paris, Recueil Sirey, 1942.

GAIO. Institutiones, or Institutes of Roman Law by Gaius. Oxford, Clarendon Press, 1904.

GÓMEZ, M. A. Sobre el concepto de individuo en F. Suárez. In: CARDOSO, A.; MARTINS, A. M.; SANTOS, L. R. dos (coords.). Francisco

Suárez (1548-1617). Tradição e Modernidade. Lisboa, Edições Colibri, 1999, pp. 45-64.

GROTIUS. De Jure Belli ac Pacis (1625). Accompanied by an abridged translation by William Whewell, Cambridge, John W. Parker, 1853, 3

vols.

GUENANCIA, P. Le Corps peut-il être un sujet?. In : ONG-VAN-CUNG, K. S. (coord.). Descartes et la question du sujet. Paris, PUF, 1999, pp.

-110.

GURVITCH, G. L’idée du droit social. Paris, Sirey, 1932.

HAURÉAU, J. B. De la philosophie scolastique. Paris, Pagnerre Éditeur, 1850, vol. II.

HOBBES. Opera Philosophica quae latine scripsit. Omnia in unum corpus nunc primum collecta studio et labore Gulielmi Molesworth,

Londini, apud Joannen Bohn, 1839-1845, vol. I.: De Corpore.

HOBBES, Thomas. Leviatã. Trad. de João Paulo Monteiro e M.B. Nizza da Silva, Lisboa, INCM, 1995.

JONGENEELEN, G. H. Semantic change and the semantics of spinozism. Lexicon Philosophicum. Quaderni di terminologia

filosofica e storica delle idee, vol. 11, 2001, pp. 111-128.

JÖRS, P. Derecho Privado Romano. Trad. cast. L. Prieto Castro, Barcelona, Editorial Labor, 1937.

JUSTO, A. d. S. Direito Privado Romano. Coimbra, Coimbra Editora, 2006, 2 vols.

KANTOROWICZ, E. The King’s Two Bodies. A Study in Medieval Political Theology. New Jersey, Princeton University Press, 1957.

KASER, M. Direito Privado Romano. Lisboa, Fundação Calouste Gulbenkian, 1999.

LANG, B. The Politics of Interpretation: Spinoza’s Modernist Turn. Review of Metaphysics, 43, Dec., 1989, pp. 327-356.

MOREAU, P.-F. Spinoza. L’expérience et l’éternité. Paris, PUF, 1994.

ROSEN, S. Spinoza’s Argument for Political Freedom. Giornale di Metafisica, 13, 1958, pp. 487-499.

SCOTT, Duns. Le principe d’individuation [De principio individuationis]. Texte latin en vis-à-vis, introduction, traduction et

notes par Gérard Sondag. Paris, Vrin, 2005.

SPINOZA. Opera. Im Auftrag der Heidelberger Akademie der Wissenschaften herausgegeben von Carl Gebhardt, Heidelberg, Carl

Winters Universitätsverlag, 1972, 4 vols.

SUAREZ, Francisco. Disputationes Metaphysicae. Edición y traducción de Sergio Rábade Romeo, Salvador Caballero Sánchez y Antonio

Puigcerver Zanón, Madrid, Gredos, 1960-1966, 7 vols.

SUAREZ, Francisco. De Legibus ac Deo Legislatore in Decem Libros distributus (1612). Madrid, Consejo de Investigaciones Científicas,

-1975, 5 vols.

STRAUSS, L. How to Study Spinoza’s Theologico-political Treatis. In: Persecution and the Art of Writing. Chicago, University of Chicago

Press, 1988, pp. 142-201.

TOMÁS DE AQUINO. S. Thomae Aquinatis opera omnia. Stuttgart- Bad Cannstatt, Friedrich Fromman Verlag, 1980, 4 vols, vol. II:

Summa Theologiae.

_____. S. Thomae Aquinatis opera omnia. Stuttgart-Bad Cannstatt, Friedrich Fromman Verlag, 1980, 4 vols, vol. III: Quaestiones disputatae.

Quaestiones quodlibetales. Opuscula.

WALTHER, M. Die Transformation des Naturrechts in der Rechtsphilosophie Spinozas. Studia Spinozana, 1, Alling, Walther &

Walther Verlag, 1985, pp. 73-84.

WOLFSON, H. A. The Philosophy of Spinoza. Unfolding the Latent Processes of His Reasoning. Cambridge (Mass.), Harvard University

Press, 1934, 2 vols.

YOVEL, Y. Espinosa e Outros Hereges. Trad. Maria Elisabete C. A. Costa e Maria Ramos. Imprensa Nacional – Casa da Moeda, 1993.

Downloads

Publicado

2021-07-25

Como Citar

SANTOS CAMPOS, A. . O INDIVÍDUO EM SPINOZA: : ABSORÇÃO DE PERSONALIDADE. Polymatheia - Revista de Filosofia, [S. l.], v. 4, n. 5, 2021. Disponível em: https://revistas.uece.br/index.php/revistapolymatheia/article/view/6520. Acesso em: 7 maio. 2024.

Edição

Seção

Artigos