A centralização régia portuguesa e o problema da (des)construção do passado

O reinado de Afonso III (1248-1279) e o Estado Feudal português

Autores

Palavras-chave:

Feudal, Portugal, Idade Média, Estado

Resumo

O objetivo central deste artigo é problematizar algumas leituras historiográficas que veem as ações da realeza portuguesa ao longo do século XIII como o alvorecer de uma centralização política. Diante disso, buscamos questionar a ênfase na realeza como único motor das relações políticas no medievo luso, ressaltando a importância das relações senhoriais para o entendimento das dinâmicas de poder e estatalidade. Desta maneira, propomos a utilização do conceito de Estado Feudal como uma ferramenta conceitual para repensar os processos de construção das estruturas políticas na Idade Média.

Referências

CRÓNICA DE PORTUGAL DE 1419, Edição crítica: introdução e notas de Adelino de Almeida Calado. Universidade de Aveiro,1998.

LIVRO DE LEIS E POSTURAS, leitura paleográfica de Maria Teresa Campos Rodrigues; prefácio de Nuno Espinosa Gomes da Silva. Lisboa: Faculdade de Direito, 1971.

PORTVGALIAE MONVMENTA HISTORICA: A SAECVLO OCTAVO POST CHRISTVM VSQVE AD QVINTVMDECIMVM. Olisipone. ISVSSV ACADEMIAE SCIENTIARVM OLISIPONENSIS EDITA. Alta Cultura, 1961. Vol. I, parte II.

VENTURA, Leontina; OLIVEIRA, António Resende de (Eds.). CHANCELARIA DE D. AFONSO III. Livro I, Vols. 1-2, Coimbra, IUC, 2006.

VENTURA, Leontina; OLIVEIRA, António Resende de (Eds.). CHANCELARIA DE D. AFONSO III. Livro II-III, Coimbra, IUC, 2010.

DOMINGUES, José. Exame crítico às leis de El-Rei D. Afonso III. In. Lusíada. Direito.Porto.n°7 e 8,2013. p.192.

FERGUSON, James. Global Shadows Africa in the neoliberal world order. Durham/London. Duke University Press, 2006.

FERNANDES, Fátima Regina. Afonso III no livro das leis e posturas. Dissertação de mestrado. Mestrado em História Social da UFRJ. Rio de Janeiro: UFRJ, 1990.

FREITAS, Judite. O Estado em Portugal (séculos XII-XVI). Lisboa: Alêtheia Editores, 2011. p. 190.

GONÇALVES, Iria. Por Terras de Entre-Douro-E- Minho com as Inquirições de Afonso III. Porto/Santa Maria da Feira: CITCEM/ Edições Afrontamento,2012. p.150.

MAGELA, Thiago P.S. “preguntado se El Rey Hy avia algun derecto”: Luta por excedentes e Estado Feudal em Baião e Penaguião. Dissertação de Mestrado. Mestrado em História Social da Universidade Federal Fluminense. Niterói: UFF, 2015.

MAGELA, Thiago. Des conflits sociaux et des stratégies seigneuriales dans les Inquirições Gerais d’Afonso III: le cas de Baião et Penaguião (Portugal – XIIIe siècle). In: Mémoire des Princes Angevins. n. 11. 2018. Disponível em https://mpa.univ-st-etienne.fr/index.php?id=380. Acesso em 05 jul. 2023.

MONSALVO ANTÓN, José María. Poder político y aparatos de Estado en la Castilla bajomedieval. Consideraciones sobre su problematica. In: Studia historica. Historia Medieval. n°4,1986.p.101-169.

MONSALVO ANTÓN, José María. Relaciones entre nobleza y monarquía en el siglo XV, faccionalismo y acción política de los Álvarez de Toledo (casa de Alba). In: Studia Historica. Historia Medieval, n° 34, 2016.p.149-185.

MONTESQUIEU. carta 104. In: Lettres persanes. Euvres complètes.Société Montesquieu, 1998-2012.

NIETO SORIA, José Manuel. El consenso como representación en la monarquía de la Castilla trastámara, contexto y práticas. In: Edad Media: Revista de Historia, n° 11, 2010.p. 37-62.

PIZARRO, Augusto SottoMayor. Linhagens Medievais Portuguesas: Genealogias e estratégias (1279-1325). Tese de Doutorado. Doutoramento em História da Idade Média na Universidade do Porto. Porto. FLUP, 1997. Vol I-II.

POULANTZAS, Nico. O Estado o Poder o Socialismo. Rio de Janeiro. Edições Graal, 1980. p.145.

RODRIGUES, Miguel Hugo Marques. Família e Património fundiário: o exemplo dos de Baião nos séculos XII e XIII. Dissertação de mestrado.Mestrado em Estudos Medievais da Faculdade de Letras da Universidade do Porto. Porto: UP, 2018.

SALRACH, Josep. La Legitimación del poder condal en los Orígenes de Cataluña. In: MARTÍNEZ SOPENA, Pascual; RODRÍGUEZ, Ana(eds.). La construcción medieval de la memoria regia. Valência. PUV, 2011. p.30.

THERBORN, Göran. Como domina la Clase dominante? Aparatos de Estado y poder estatal en el feudalismo, el capitalismo y el socialismo. Madrid: Siglo XXI editores, 1982. p.31.

VARANDAS, José. D. Sancho II. In: MENDONÇA, Manuela. História dos Reis de Portugal Da fundação à perda da independência. Lisboa. Academia portuguesa de História, 2010.

VENTURA, Leontina. A nobreza de corte no tempo de Afonso III. Coimbra: Tese de Doutorado(FLUC), 1992. Vol. I. p. 114.

VENTURA, Leontina. Afonso III. Rio de Mouro: Círculo de Leitores, 2009.

WICKHAM, Chris. Framming the Early Middle Ages : Europe and Mediteranean, 400-800. Nova Iorque : Oxford University Press, 2005

WOOD, Ellen Meiksins. De ciudadanos a señores feudales: Historia social del pensamiento político desde la Antigüedad a la Edad Media.Barcelona/Buenos Aires/México.Paidós, 2011.

ZAMORA, João Gil. Liber illlustrium personarum. In: VENTURA, Leontina. Afonso III. Rio de Mouro: Círculo de Leitores, 2009. p. 323.

Downloads

Publicado

2023-12-11

Como Citar

MAGELA, T. P. da S. A centralização régia portuguesa e o problema da (des)construção do passado: O reinado de Afonso III (1248-1279) e o Estado Feudal português. CENTÚRIAS - Revista Eletrônica de História, Limoeiro do Norte, v. 1, n. 3, p. 199–218, 2023. Disponível em: https://revistas.uece.br/index.php/centurias/article/view/12200. Acesso em: 5 maio. 2024.